Bankowe Waluty Cyfrowe (CBDC) rewolucjonizują globalną przestrzeń finansową, ponieważ ponad 140 państw zastanawia się nad wprowadzeniem tych cyfrowych alternatyw. Pod przewodnictwem koalicji BRICS—która obejmuje Brazylię, Rosję, Indie, Chiny oraz Południową Afrykę—ten ruch ma na celu zwiększenie efektywności płatności, wzmacnianie suwerenności pieniężnej oraz zmniejszenie dominacji dolara amerykańskiego. Narody BRICS poprzez innowacje i wdrożenia własnych walut cyfrowych nie tylko kwestionują zachodnie infrastruktury finansowe, takie jak SWIFT, lecz także promują bardziej zdecentralizowany i wielobiegunowy system gospodarczy.
Motywacje przyjęcia CBDC
Rozwój CBDC wynika z kilku czynników, które rezonują z gospodarkami wschodzącymi. Przede wszystkim te cyfrowe waluty obiecują zwiększenie efektywności systemu płatniczego, znacząco obniżając koszty transakcyjne oraz poprawiając uczestnictwo finansowe dla milionów ludzi na całym świecie. Tradycyjnie marginesowi w istniejącym status quo finansowym, niewspierane populacje mogą odnieść wielkie korzyści, co z kolei może pobudzić wzrost gospodarczy w rozwijających się regionach.
Ponadto, CBDC daje państwom szansę na podkreślenie swojej suwerenności pieniężnej, chroniąc je przed zewnętrznymi wstrząsami ekonomicznymi i sankcjami. W coraz bardziej napiętej politycznie globalnej sytuacji—szczególnie w obliczu zachodnich sankcji, które zamroziły aktywa w krajach takich jak Rosja i Iran—zdolność do lokalizacji transakcji finansowych staje się nie tylko wygodą, lecz koniecznością. Jak zauważyła analityk finansowa Shaanti Shamdasani,
Bankowe waluty cyfrowe zmieniają regionalną dynamikę sił poprzez umożliwienie narodom podkreślenia cyfrowej suwerenności pieniężnej.
Inicjatywy i platformy pod przewodnictwem BRICS
Narody BRICS przewodzą różnym inicjatywom mającym na celu umocnienie ich niezależności finansowej. Jedną z najważniejszych jest BRICS Pay, zdecentralizowany system przekazywania płatności, który ma ułatwić rozliczenia w walutach lokalnych i który ma zostać uruchomiony w 2026 roku. Ta innowacyjna platforma ma na celu stworzenie bardziej bezpiecznego, przejrzystego i opłacalnego międzynarodowego systemu płatności oraz promowanie współpracy między członkami BRICS.
Równolegle, projekt mBridge, prowadzony przez Bank Rozrachunków Międzynarodowych, skupia się na osiągnięciu interoperacyjności CBDC oraz na automatyzacji rozliczeń transgranicznych bez konieczności polegania na dolarze amerykańskim. Dodatkowo, Inicjatywa Płatności Transgranicznych BRICS (BCBPI) promuje handel w walutach krajowych między swoimi państwami członkowskimi, jako krok w kierunku zmniejszenia uniwersalnej zależności od dolara. Jak wskazano w raporcie współpracowniczym, te inicjatywy stanowią wyraźną strategię mającą na celu stworzenie “systemu wielowalutowego” w celu przeciwdziałania utrwalonej dominacji dolara.
Postępy w zakresie CBDC w poszczególnych krajach
Poszczególne narody BRICS dokonują znaczących postępów w rozwoju CBDC. Cyfrowy juan Chin (e-CNY), działający od 2023 roku, cieszy się już znacznym użyciem, a około 20% handlu z Rosją odbywa się w tej cyfrowej walucie. Dalsze testy są przeprowadzane z Brazylią i Arabią Saudyjską w zakresie transakcji surowców, takich jak ropa i gaz. Ten przesunięcie ułatwia nie tylko handel, lecz także wspiera szerszy cel Pekinu zmierzający do odstąpienia od dolarów w handlu międzynarodowym.
Rosja dołączy do grona, gdy jej cyfrowy rubel oficjalnie wystartuje w styczniu 2025 roku, a już teraz istnieją porozumienia w sprawie transakcji energetycznych z Chinami i Indiami. Tymczasem projekt cyfrowej rupii Indii (e-Rupee) dotarł już do ponad 50 milionów użytkowników, skupiając się na transferach rządowych i subwencjach, co pokazuje praktyczne zastosowanie CBDC w codziennych transakcjach finansowych. Wprowadzenie DREX Brazylii (cyfrowe real) planowane jest na rok 2025, co może mieć konsekwencje dla jej znaczących eksportów rudy żelaza do Chin. Z kolei ZEA testuje cyfrowy dirham w celu pozycjonowania Dubaju jako światowego centrum CBDC, współpracując z gigantami finansowymi jak JP Morgan czy HSBC.
Wyzwania i opór
Mimo szybkich postępów, wiele wyzwań i czynników oporu zagraża płynnej implementacji CBDC. Jedną z głównych przeszkód stanowi brak standaryzacji i interoperacyjności między różnymi systemami cyfrowych walut w trakcie rozwoju. W miarę jak różne państwa dążą do unikatowych rozwiązań technologicznych, osiągnięcie bezproblemowej integracji pozostaje nieosiągalne.
Dodatkowo, wewnętrzne dynamiki polityczne stwarzają przeszkody dla spójnej strategii. Odpór ze strony państw członkowskich, takich jak Indie i Arabia Saudyjska wobec scentralizowanego modelu zarządzania, komplikuje jednolite wizje BRICS. Problemy technologiczne oraz związane z cyberbezpieczeństwem stoją również na drodze—szczególnie dla mniej rozwiniętych gospodarek, takich jak Egipt czy Iran, gdzie zasoby mogą być ograniczone. Ponadto, utrwalona płynność i dominacja rynkowa dolara amerykańskiego nadal stanowią znaczące bariery dla szybkich działań związanych z odchodzeniem od dolara.
Przyszłość i globalne implikacje
Spoglądając w przyszłość, potencjalny wpływ CBDC na globalny handel jest ogromny. Eksperci sugerują, że do 2030 roku nawet do 15% globalnego handlu może przenieść się na rozliczenia oparte na CBDC, o ile osiągnięta zostanie interoperacyjność. Ta transformacja może fundamentalnie zmienić skuteczność sankcji ekonomicznych, nadając wschodzącym potęgom, takim jak BRICS, większy nacisk ekonomiczny.
Trwające inicjatywy, takie jak mBridge i Projekt Agorá, są kluczowe w harmonizowaniu standardów i adresowaniu wieloaspektowych wyzwań związanych z implementacją CBDC. Te wspólne wysiłki między narodami mają na celu nie tylko ułatwienie transakcji, lecz także ustanowienie ram prawnych, które będą kierować funkcjonalnością i bezpieczeństwem tych nowych instrumentów finansowych.
Otwarcie Drogi do Nowej Ery Finansowej
Ruch w stronę CBDC stanowi monumentalny zwrot w międzynarodowym systemie finansowym. Narody, wprowadzając cyfrowe waluty, dążą nie tylko do zwiększenia efektywności, lecz także do uzyskania autonomii od opartego na USA modelu finansowego. Szczególnie narody BRICS są na czele tej transformacji, dążąc do zróżnicowanego i zdecentralizowanego porządku finansowego. Poprzez rozwijanie alternatywnych systemów płatności i uczestniczenie w bezpośrednich wymianach walut, aktywnie zmieniają zasady globalnego handlu. Dyskusja dotycząca CBDC odzwierciedla szersze postulaty dotyczące Nowego Międzynarodowego Porządku Ekonomicznego (NIEO), dążących do sprawiedliwości, reprezentacji i odporności w globalnych finansach. Ten dynamiczny krajobraz podkreśla zbiorowe pragnienie wzmocnienia ekonomicznego i łączności między rozwijającymi się narodami, zwiastując potencjalnie nową erę w globalnych finansach.
